مشخصات

کشور ایران
استان اصفهان
شهرستان خوانسار
بخش مرکزی
جمعیت  ۲۱٬۸۸۳ نفر
مساحت ۹۵۳ کیلومتر مربع
زبان گفتار گویش خوانساری
مذهب شیعه
ارتفاع از سطح دریا ۲۲۱۵ متر
شرایط آب و هوا معتدل
پیش شماره تلفن ۰۳۱۵۷۷۷–۰۳۱۵۷۲۳
شناسه ملی خودرو ایران ۲۳ ل
ره آورد عسل، فرش ویستی، گز، گردو، بادام، آلو، ترخینه و تنباکوی و ....

شهرستان خوانسار  از توابع استان اصفهان محسوب میگردد و در  شمال غرب  استان اصفهان قرار گرفته  و حدود 160 کیلومتر با این شهر فاصله دارد. خوانسار در عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۱۳ دقیقۀ شمالی و طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۱۹ دقیقۀ شرقی واقع شده است. خوانسار از قسمت شمال به گلپایگان، از قسمت شرق به شهرستان تیران و کرون و نجف‌ آباد و از قسمت جنوب و قسمت غرب هم به شهرستان فریدن هسایه می باشد. شهرستان خوانسار شامل یک بخش مرکزی و سه دهستان به اسم های چشمه‌ سار، کوهسار و گلسار می باشد و از ۱۸ روستا تشکیل شده است. وسعت شهرستان خوانسار تقریبا ۹۵۳ کیلومتر مربع می باشد و در منطقۀ مرکزی ایران و در دامنۀ رشته‌کوه زاگرس قرار گفته اما فاصله نه چندان دوری از کویر مرکزی ایران دارد. خوانسار یکی از شهرهای خوش آب‌ و هوا ایران به حساب می آید و در ارتفاع ۲۲۵۰ متر بالاتر از سطح دریا  قرار گرفته و دارای  پوشش گیاهی سرسبز متعدد اعم از باغات و درختان میوۀ محتلف به‌همراه پوششی از گل‌ های لالۀ سرخ و لالۀ واژگون می باشد. به همین خاطر  این شهر  در تابستان دارای هوایی معتدل، و در زمستان نیز نسبتاً سرد می باشد و به همین علت دارای شرایط ییلاقی است. متوسط بیش‌ ترین دمای هوای خوانسار در گرم‌ ترین ماه تابستان به ۳۱ درجۀ سانتی‌ گراد، و متوسط دمای شبانه‌ روز در همین ماه به 24 درجۀ سانتی‌ گراد می‌ رسد. در فصول سرد سال هم دمای هوا گاه تا ۲۰ درجه زیر صفر کاهش پیدا می کند و در گرم‌ ترین روزهای فصل تابستان دما به ۳۸ درجۀ سانتی‌ گراد افزایش می‌ یابد و درجۀ رطوبت نسبی نیز 2/32 می‌ باشد.در فصل  بهار شهر خوانسار با شکوفه زدن درختان، در فصل تابستان با هوایی معتدل و خنک، و در فصل  پاییز  با هفت‌ رنگ شدن طبیعت، زیبایی خاصی خود میگیرد و هم چنین وجود باغات سر سبز به‌ همراه چشمه‌ های آب بسیار، شرایط بسیار خوبی را برای جذب گردشگر و رونق صنعت گردشگری برای این شهر خوانسار فراهم کرده است. نام این شهرستان در دشته به‌صورت‌ های متفاوت کانسار، کانیسار، خُنسار، خونسار و در نهایت خوانسار آمده است که  همه این موارد معنی «چشمه‌ سار» می‌ دهند. «خوان»، «خانی» و «خُن» در  زبان فارسی به معنی «چشمه»، و «سار» نیز پسوند «کثرت» و نشان‌ دهندۀ فراوانی‌ می باشد. پس نتیجه میگیریم که علت نام گذاری شهر خوانسار به این نام وجود چشمه های فراوان در آن است. 

در رابطه با لهجه، گویش و یا زبان‌ های معمول در شهرستان خوانسار  باید گفت که در این شهرستان، همانند دیگر مناطق ایران، گروه‌ های مختلف زبانی به چشم میخورد. با این‌ وجود، در شهر خوانسار بعضی از مردمان ساکن در  خیلی از محلات، عموما به گویش مستقل معروف به «گویش خوانساری» صحبت می کنند. رشه این گویش به زبان فارسی قدیم باز میگردد و از قبل از اسلام تا به امروز در این شهر رایج می باشد. گویش خوانساری از زبان‌ های ایرانی مرکزی و شاخه‌ ای از زبان‌ های ایرانی غربی شمالی و  شاخه‌ ای از زبان‌ های هند و اروپایی به حساب می آید. این گویش به‌ خاطر کاهش زیاد گویشوران آن و هم چنین به خاطر مهاجرت بعضی از اهالی بومی از خوانسار، و نفوذ رسانه‌ ها، و بی‌ انگیزگی و استقبال نشدن توسط جوانان، در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. به جز گویش خوانساری، مردمان ساکن در بعضی از روستاهای تابعۀ خوانسار از لهجه یا زبان دیگری استفاده می‌ کنند، که برای مثال  می‌ توان به لهجه نزدیک به گلپایگانی اهالی ساکن در روستای ویست و زبان ترکی بعضی از ساکنان روستاهای کهرت و ارجنک و خشکرود و... اشاره کرد. هم چنین بعضی از مردم ساکن مناطقی همانند تیدجان و قودجان و بیدهند و هرستانه و... به فارسی صحبت می کنند.
 

این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌باشد:

 
شهرها:
خوانسار و  ویست
 
دهستان:
دهستان گلسار، دهستان چشمه‌سار، دهستان کوهسار
 
روستاها:
تیدجان، دوشخراط، قودجان، لایجند، کهرت، مهرآباد، قلعه بابامحمد، صفادشت، سنگ سفید، حاج بلاغ،  احمدآباد و ....
 

جای‌ های دیدنی شهرستان خوانسار



 
تپه آریایی
یکی از مکن های دیدنی شهرستان خوانسار تپه ی آریایی می باشد که در روستای احمد آباد قرار گرفته و از این شهر  ۳۵ کیلومتر فاصله دارد ور در قسمت شمال غربی این شهرستان واقع شده است. قدمت تپه آریایی بیش از ۸ هزار سال می باشد. علت شهرت این تپه به سبب وجود غارهایی است که مردمی که در زمان های قدیم به آن مهاجرت کرده بودند در دل کوه ها کنده اند. آثاری همانند درهای به جای مانده ی سنگی هنوز در این منطقه قابل رویت است.


 
سد باغ کل
سد باغ کل یکی از سد های دست ساز و غیر طبیعی ایران است که در سال ۱۳۸۹ احداث گردید. این سد بر روی رودخانه ی باغ کل آب گیری شد و در حال حاضر یکی از قشنگ ترین جاذبه های خوانسار را در اطراف خود به وجود آورده است.


 
بابا ترک
باباترک یکی از بقعه های متبرک در خوانسار است که می گویند نسبش به امام علی النقی می رسد. این بقعه که در خیابان ۱۳ محرم است، در عهد صفویان مورد بازسازی واقع شده بوده است.


مقبره ی حلیمه و نرگس
مقبره حلیمه و نرگس، که به بقعه دختران بکر نیز  معروف است، یک آرامگاه شناخته شده می باشد که در فاصله دو کیلومتری خوانسار و در روستای قودجان واقع گردیده است. طبق گفته ها  نسبت این دو امازاده به امام موسی بن جعفر (علیه السلام) باز می گردد. نمای کلی این بنا تشکیل شده از گنبدی آجری و دو پوش بوده و داخل حرم ضریحی فلزی از جنس آهن در ابعاد دو در سه متر روی سنگ مزار امامزادگان حلیمه و نرگس قرار گرفته است. زیر بنای این آرامگاه مساحتش تقریبا سیصد متر مربع می باشد و بقعه عاری از هر گونه تزیینات گچ بری، آینه کاری و یا کاشی کاری است.


 
گلستان کوه
یکی از مکان های طبیعی و دیدنی شهر خوانسار  که سالانه دوست داران طبیعت را به سمت خود میکشاند گلستان کوه است. این منطقه ی طبیعی که در قسمت جنوب خوانسار واقع گردیده است بیشتر جنبه ی ییلاقی دارد. گلستان کوه از پوشش های گیاهی همانند: اشک مژگان، لاله بیشه زار، لاله کوهی، پیاز وحشی، گل لاله و گزانگبین تشکیل شده است که سراسر کوه به چشم میخورند. در گلستان کوه  در سال ۱۳۸۸ یک دهکده ی گردشگری به همین نام احداث کردند که در سال ۱۳۹۶ افتتاح گردید.


 
مدرسه ی مریم بیگم صفوی
اگر بخواهیم به یکی از  قدیمی ترین بناهای ایران اشاره کنیم میتوان مدرسه  مریم بیگم صفوی را نام برد که در حال حاضر به عنوان مدرسه ی علمیه در خوانسار مورد استفاده قرار میگیرد. این بنای قدیمی توسط همسر شاه طهماسب صفوی یعنی مریم بیگ بنا گردیده است. این مدرسه سال ساختش به سال ۱۱۰۶ باز میگردد و مساحت آن ۱۵۰۰ متر مربع می باشد. این بنا در زمان خود یکی از بزرگ ترین مجتمع های آموزشی بوده است. چون که این ساختمان در سال ۱۳۵۴ به دست سید علوی مورد بازسازی قرار گرفت، از آن موقع به این مدرسه حوزه ی علوی هم می گویند.


 
باغ شهر خوانسار
یکی از دلایل شهرت شهر خوانسار  بخاطر آب و هوای بسیار خوشی است که دارد و گردشگران زیاددی به خاطر شرایط آب و هوایی به این شهر می آیند. شهر خوانسار به باغ شهر ایران هم معروف است چرا که دارای تقریبا 500 چشمه مختلف و مناظر طبیعی بسیاری است. اگر شما هم به دنبال یک شهر  با مناظر طبیعی و چشمه های بسیار و آب وهوای خوب هستید حتما شهرستان خوانسار را به عنوان مقصد خود در نظر بگیرید.


خانه ابهری
همان طور که میدانید خوانسار یکی از شهرهای ایران با قدمتی بسیار زیاد است. این شهر دارای بناهای قدیمی زیادی است که طرح و نقشه های این خانه ها زبانزد هر گردشگری است که از شهر بازگشته. این خانه‌ ها، از ذوق هنری و اعتلای هنر معماری مردمان این شهر در گذشته خبر میدهد. یکی از بناهای معروف این شهر خانه تاریخی ابهری‌می باشد که به تازگی هم مورد بازسازی قرار گرفته است. قدمت این خانه بهدوره  قاجار باز میگردد. از ویژگی های این خانه میتوان به: معماری منحصر بفرد، نقاشی‌ ها و گچبری ‌های زیبا اشاره کرد. خانه قجری ابهری ها در  سال 1382 و در ماه خرداد با شماره ثبت ۹۰۵۲ به‌ عنوان یکی از آثار تاریخی ایران به ثبت ملی رسیده است.


 
غار هیکل
یکی از غارهای چاهی ایران غار هیکل می باشد. این غار دومین غار به این شکل  در ایران است. عمق این غار به ۱۷۰ متر می ر سد. ظاهر این غار به شکلی است که شبیه به ۲ سرباز است که یکی از دلایل   شهرت این غار به حساب می آید. در این غار استالاگتیت ها، آنتودایت و رسوباتی زیبا به وفور دیده میشود. اگر به شهر خوانسار سفر کردید حتما به این غار سر بزنید.


مقبره بابا پیر
قدمت آرامگاه باباپیر  به سده شش و هفت هجری قمری باز میگردد. در ابتدا آرامگاه با سنگ روی چشمه‌ ای به نام «چشمه پیر» ساخته شده بود و بنای کنونی، در دوران صفویه بر روی آرامگاه قبلی احداث گردید. یکی از افرادی که در این بقعه تدفین شده «صدرالدین حسین» است که مرشد شیخ زاهد گیلانی و مراد شیخ صفی‌ الدین اردبیلی، نیای شاهان صفوی به شمار می رفته است. به همین علت، شاهان صفوی برای این آرامگاه اهمیت ویژه ای قائل بودند و آرامگاه باباپیر، زیارتگاه رجال و شاهزادگان صفوی زیادی در آن زمان بود ؛به همین سبب، به دستور مریم بیگم ،همسر شاه‌ طهماسب صفوی، در خوانسار مدرسه و حمام نیز ساخته‌ شد.
 

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان خوانسار

 
آیت الله سید احمد خوانساری 
وی در سال 1270 و در روز 2 ام شهریور ماه در خوانسار متولد شد. پدرش میرزایوسف و جدش میرزابابا، از عالمان دین بودند. ایشان در  سن سه سالگی پدر خود  را از دست دادند و برادرش سید محمدحسن که او هم از عالم دین بود  سرپرستی سید احمد را بر عهده گرفت. خوانساری مقدمات علوم دین و دروس میانی را در شهر خوانسار، در کنار برادرش و سید علی اکبر بیدهندی یاد گرفت. در سال ۱۳۲۵ برای ادامه تحصیل ابتدا به اصفهان و پس از آنبه نجف، دزفول، سلطان آباد و قم رفت و در دروس خارج فقه و اصول و همچنین علم رجال، حکمت و دیگر دروس حوزوی بزرگان آن عصر، شرکت کرد. ایشان تا سال ۱۳۷۰ در قم به تدریس کلام، فلسفه، فقه و اصول می پرداخت. در سال ۱۳۶۹ برای سمت امام جمعه به تهران رفت. او از همین سال تا پایان عمر در این مسجد به اقامه نماز، تدریس فقه و اداره امور دینی پرداخت. وی در سال ۱۴۰۵قمری در تهران در گذشت و سپس در شهر قم دفن شد.
 
آیت الله سید حسین علوی
آیه الله حاج آقا حسین موسوی علوی در سال 1287 هجری شمسی در شهر خوانسار، در بیت دانش و تقوی چشم به جهان گشود. در سن نه سالگی پدر خود را از دست داد و برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت. برای تحصیلات در زمینه  فلسفه و حکمت دوباره به خوانسار بازگشت و در آنجا شاگردی ملاهادی سبزواری را کرد. ایشان بیشتر عمر خود را صرف تدریس فقه و تفسیر قرآن کردند. وی در تاریخ بیست و یکم تیر ماه 1368 به رحمت ایزدی پیوست.


منبع: راسخون